Huwelijksreis II

Met enige vertraging vertrok ik dus uiteindelijk 19 maart richting Ethiopië: gelukkig kwam mijn paspoort maandags binnen en was er nog plaats op de vliegtuigen dinsdags. Na een lange reis kwam ik aan op Addis Abeba en was mijn eerste bezoek aan Afrika een feit.
Donderdags hebben we onze bruiloft gevierd, met een hele kleine groep mensen. De week erop hebben we nog met familie een diner gehad, en een 'taart-ceremonie' met diner met een handvol andere familieleden.
We hebben de boerderij van zijn grootvader bezocht, met huizen gebouwd van klei en boomstammetjes, waar de mieren binnen over de vloer marcheren en de koeien en hagedissen buiten over de vloer en wanden schieten dan wel lopen. De duiven zitten binnen in de dakspanten, de keuken is een apart gebouw en een toilet is er niet. Het onderste deel van de muur steekt uit, een bank vormend. Stoelen zijn niet nodig, een tafel ook niet. De enige vulling van het huis bestaat uit grote zakken met graan en andere grondwaren voor eten, en een bed waar zijn grootvader in ligt, te oud om daar nog uit te kunnen komen (ze denken dat hij 130 is, maar niemand weet het zeker). De omgeving is prachtig. Een heel aantal meters lager loopt een smalle streep water, hoewel te zien is dat de hoeveelheid water in het regenseizoen aanzienlijk meer is. Zo ver moet dagelijks gelopen worden om water te halen. We reisden eerst per taxi, maar de laatste kilometers is de weg te slecht begaanbaar voor auto's. Daar namen we dus een paardentaxi, een rit van een kilometer of 25. Dit gebied is afgelegen en arm, ook al is het maar een kilometer of 50 a 60 van de hoofdstad vandaan. Het enige dat de bevolking hier kent aan 'buitenlanders' is van de Chinezen die hier irrigatieprojecten hebben. Wanneer ze mij zagen, riepen de kinderen dan ook 'China, China!' of 'China, we love you!'. Op de terugweg had het paard wat moeite met de af en toe steile klimmen, zodat we delen hebben gelopen.
In schril contrast stond ons bezoek aan Hawassa, de voor toeristen meest bekende stad in Ethiopië. Eigenlijk alle toeristen trekken hierheen. Het aantal blanken was dan ook beduidend hoger dan in Addis Abeba, de hoofdstad. Toch was het in Hawassa dat we meemaakten dat mensen die we passeerden plotseling mijn arm aanraakten. De sfeer was duidelijk meer 'boers'. Maar de hele stad was veel rustiger en overzichtelijker dan Addis.
Zoals iedereen die Afrika bezocht heeft altijd vertelt, is het verkeer 1 grote chaos. Op sommige kruispunten zijn verkeerslichten, op sommige andere staan politie-agenten het verkeer te regelen. In beide situaties is het verkeer misschien nog wel meer ONTregelt dan op de plaatsen waar het overgelaten wordt aan de bestuurders zelf om wat orde in de chaos te houden. Verkeersregels zijn er eigenlijk niet. Ik heb zelf een stuk gereden, niet in Addis zelf, maar daarbuiten, en de chaos is werkelijk onvoorstelbaar. Je moet niet alleen rekening houden met auto's die overal en nergens vandaan komen en het recht in eigen hand nemen, maar ook met mensen die bang zijn voor de auto's, maar af en toe onverwachts de weg op schieten of oversteken. Daarnaast zijn er nog alle kuddes koeien en ezels en geiten en schapen en dromedarissen die zonder toezicht rondlopen en zomaar de weg kunnen oversteken. Dan zijn er alle paardentaxi's en ezeltransporten, die over het algemeen naast de weg rijden, maar het blijven dieren die soms zomaar een andere kant uitlopen dan de eigenaar bedoeld had. Naast al deze andere weggebruikers met hun onvoorspelbare gedrag, zijn er nog alle gaten in de wegen waar je een oog op moet houden. Kom je er in terecht, dan is het vaak onmogelijk om er weer uit te komen. Soms zijn wegen totaal versperd in de avond, als een regenbui een plas van een halve meter diep op de weg heeft veroorzaakt. Een vermoeiende bezigheid dus, autorijden. Addis zelf heb ik niet aangedurfd, met wegen die in Europa 2-baans zijn, maar waar 3 auto's naast elkaar rijden. Het wemelt van de taxi's, maar als je zelf geen auto hebt is het erg moeilijk om je te verplaatsen. Ondanks het enorme aantal taxi's zijn er maar weinig leeg. Er rijden een aantal bussen, maar te weinig om de vraag te dekken. Een treinrails is wel te vinden, maar jaren oud; er zijn huizen en winkeltjes overheen gebouwd. Een nieuwe rails is in aanbouw, maar het zal nog wel even duren voor die klaar is.
Veel huizen hebben geen stromend water, of alleen buiten. Ook zijn er veel huizen waar geen toilet is, of alleen een hurktoilet. Net als in Noorwegen werden we ook hier door iedereen nagekeken, hoewel de reacties hier veel veelzijdiger waren. Ik beheers genoeg van de taal om in elk geval de intentie van de gesprekken mee te krijgen, en reacties varieerden van bewonderend tot neerbuigend of afstandelijk. Toch kwamen we dat eerste het meest tegen. Soms was het erg lachwekkend om te zien. Een keer zaten we bijvoorbeeld koffie te drinken in een cafe, waarbij mijn man even naar buiten ging om met iemand te praten. Toen kwam er een jongen langs de deur lopen die toevallig naar binnen keek en mij daar alleen zag zitten. Vervolgens kwam hij nog 5 keer langslopen om naar binnen te gluren, totdat mijn man weer binnen kwam en bij mij aan het tafeltje ging zitten. Vrouwen waren niet zo openlijk nieuwsgierig, meerdere kinderen daarentegen waren erg trots om hun kennis van het Engels te showen en me dingen toe te roepen als 'hi madame, how are you?'
Het is een reis geweest met heel veel nieuwe indrukken. Het voedsel was niet zo nieuw omdat ik daar hier in Noorwegen al kennis mee had gemaakt. Maar voor mij had het bezoek aan arme boeren in hun kleine hutjes een extra dimensie, omdat dit niet zomaar een Ethiopische boer was, maar een oom of een neef.
Wat het meest tegenviel, was communiceren. Ik beheers wel een basis, maar te weinig om een gesprek te kunnen voeren. Van veel gesprekken krijg ik de hoofdlijn wel mee, maar ik kan hooguit in het Engels meepraten. En er zijn maar weinig mensen die Engels beheersen. Dat krijg je wel op de basisschool, maar vanaf de 2e helft, en vooral de ouderen hebben het nooit geleerd. Daarbuiten spreken de meesten die geen scholing hebben geen Engels of hooguit een handvol. En de schaamte om het te gebruiken is heel groot, omdat ze onderling elkaar uitlachen als ze het proberen, en dus van buitenlanders bang zijn om uitgelachen te worden als ze fouten maken. In veel contacten was ik dus afhankelijk van hoeveel mijn man kon vertalen. Voor volgende bezoeken hoop ik toch een iets grotere taalschat te hebben. Ik heb een basisschoolboekje gekregen waarmee Engels geleerd wordt, dus dat kan ik gebruiken om omgekeerd Amharisch te leren. Bovendien heb ik een dik woordenboek thuis liggen, maar daar werd het alfabet niet volledig in weergegeven, dus daar had ik tot nu toe niet zoveel aan. Maar uit de combinatie van deze boeken moet ik toch een eind komen.
Terug naar huis was mijn tas een stuk voller en zwaarder dan op de heenweg, nu ik niet alleen een dik foto-album mee had, maar ook nog een heel aantal etenswaren voor familieleden en koffie en kruiden voor mezelf. En een traditionele Ethiopische jurk die ik kreeg. Het zal zijn tijd vragen om al deze indrukken te verwerken en te beseffen wat we eigenlijk hebben gezien en gedaan. Op dit moment lijkt het erg onwerkelijk, door het grote verschil tussen dat leven en het leven waar ik nu weer middenin zit.
Maar de terugkomst in Noorwegen voelde echt als thuiskomen, en het Noors was meteen weer vertrouwd.